Categorie: Praktijk

H&N levert met twee verschillende loodvrije pellets de ideale combinatie voor professionele rattenbestrijders met luchtbuksen.

Een paar weken geleden heb ik verslag gedaan van onze bevindingen met loodvrije kogeltjes. De eerste testen van Henk Fennema laten zien dat loodvrije pellets iets minder nauwkeurig zijn dan pellets van lood. Onze conclusie is dat alle loodvrije kogels die we hebben getest voldoende nauwkeurig waren voor het afschieten van ratten. Intussen heb ik drie loodvrije en één loden 5,5 mm kogels uitgebreid getest. De volgende selectie ligt bij mij op tafel:

• H&N Baracuda Green (0,84 gram)
• JSB Exact Jumbo BP-Free (0,76 gram)
• H&N FieldTarget Trophy Green (0,62 gram)
• JSB Exact Jumbo (lood) (1,03 gram) “Als vergelijking”

De nadruk bij het testen ligt nu op de bruikbaarheid van de verschillende pellets voor het afschieten van ratten in beperkte ruimten met kwetsbare installaties en/of staldieren

Eisen t.b.v. rattenjagen

Voor lezers die het handboek niet hebben geef ik een korte opsomming van de eisen die een professionele rattenjager aan zijn munitie stelt. Het gaat dan om de rattenbestrijder in gebouwen, fabrieken, stallen en dergelijke.

• De pellet moet bij treffen zo’n 20 joule inslagenergie afleveren, om een rat met zekerheid te doden.
• Aan het einde van het schietbereik (zo’n 30 m) moet deze inslagenergie zo ver afgenomen zijn dat de kogel ongevaarlijk (minder dan 15 joule) is voor mensen, huisdieren, inventaris en kabels en leidingen .
• Het kogeltje moet een hoge mondingssnelheid hebben (rond geluidsnelheid = 300 m/s) om te voorkomen dat ratten de schutter kunnen horen.

Hiermee heb ik in het handboek uitgelegd dat een 4,5 mm loden stopkogeltje (met een holle punt) de beste pellet is voor een rattenjager. Als je loodvrij wilt schieten met een kaliber van 4,5 mm, dan wordt de kogel te licht en kun je geen 20 joule meer afleveren in de rat. De conclusie is dat je een groter kaliber nodig hebt voor loodvrije pellets. Om deze reden heb ik mijn FX-Wildcat omgebouwd van 4,5 mm naar 5,5 mm.

Het rekenwerk

Om het gedrag van de geteste kogels te voorspellen kun je gebruik maken van de gratis ballistische calculator Chairgun Mobile. Deze app is te downloaden uit de Google Playstore. Ik heb hieronder de karakteristieken van de verschillende pellets ingevoerd. De mondingsenergie van de FX-Wildcat heb ik ingesteld op ongeveer 30 joule. Ik heb hiervoor de schietdruk terug geregeld naar 100 Bar en de hamer ingesteld op stand 3 van 7.

Voor de H&N Baracuda Green is de mondingsenergie (Muzzle) 31,5 joule en de kogel verlaat de loop met 274 m/s. Aan het einde van het schietbereik heeft deze nog 22,9 joule over bij een snelheid van 234 m/s.

De JSB loodvrije pellet verlaat de loop iets sneller met 287 m/s en 31,3 joule. Dat komt omdat hij iets lichter is. Ook verliest het kogeltje meer energie. Op 30 m heb je nog 20,6 joule over bij een snelheid van 233 m/s.

De H&N FTT Green gaat in aanvang nog veel sneller (306 m/s), met wat minder mondingsenergie. Kennelijk verliest zo’n lichte pellet ook energie in de loop. Tot zo’n 20 m heeft het kogeltje voldoende energie om een rat te doden. Daarna neemt de energie snel af zodat het kogeltje ongevaarlijk wordt op 30 m.

De zware loden kogel vertrekt met slechts 254 m/s maar heeft dan toch de meeste energie. De inslagenergie blijft in het hele traject hoog en daarmee is de kogel tot 50 m nog levensgevaarlijk.

Als je de kogelbanen van de loodvrije pellets vergelijkt blijkt dat deze (tot 30 m) nauwelijks van elkaar verschillen. Alleen de paarse (loden kogel) wijkt na 25 m flink af.

Hierboven zie je hoe de inslagenergie afneemt in het traject dat het kogeltje aflegt.

Bijzonder aandachtpunt: Ik heb op het vorige artikel vragen gekregen over het gevaar van terugkaatsen (Ricochet). Ik ben van mening dat je sowieso met zo min mogelijk energie moet werken. Vandaar de beperking op 30 joule mondingsenergie en de keuze voor super lichte pellets. Bij afketsen op een schuin en hard oppervlak verliest de pellet al veel energie en gaat tollen. Hij is dan niet meer gevaarlijk. Op een haaks hard oppervlak spat de pellet uit elkaar in fragmenten. Wat er terugkomt zijn kleine delen die alleen gevaarlijk zijn voor je ogen. Dus: rattenjagen doe je met een bril op!!!!

Conclusies en aanbevelingen

Ik heb voor mijn praktijk de keuze gemaakt voor twee loodvrije pellets. Dat is de lichtste pellet (H&N Field Target Trophy Green). Deze is het beste bruikbaar in beperkte ruimte waar je rekening moet houden met installaties en huis/stal-dieren. Het kogeltje levert precies genoeg impact om tot 20 m een rat verantwoord en humaan te doden en is buiten het schietbereik ongevaarlijk.

Als ik buiten op of rond het erf (maiskuil, mesthoop, slootkanten en in het veld) ratten wil afschieten kies ik voor de zwaardere pellet (H&N Baracuda Green) omdat deze tot zo’n 40 m voldoende slagkracht levert. Ik hoef hiervoor mijn luchtbuks niet te verstellen. Ik moet alleen een ander ballistisch profiel te kiezen in mijn nachtrichtkijker.

In de jagerskringen wordt er gediscussieerd over het probleem van lood in het milieu. Lood hoort bij de zware metalen en is niet afbreekbaar en behoorlijk giftig. Ook overheden kijken ernaar en het zal niet lang meer duren voordat er een verbod gaat komen op het gebruik van lood.

Voor schutters is lood een ideaal metaal, omdat het zwaar is en gemakkelijk te bewerken. Toch zijn we op zoek naar alternatieven. Dat geldt voor de jagers in het veld, de sportschutters op de schietbanen en natuurlijk ook voor de rattenjagers.

Voor een professionele rattenjager, die werkt bij veehouderijen en andere bedrijven in de voedselindustrie is lood al langer een probleem. Als lood in het voer voor de dieren terecht komt dan is de boer daar niet blij mee. Een goede rattenjager voorkomt dat er lood achterblijft. Dat doet hij of zij door gebruik te maken van een klein kaliber stopkogeltje (van 4,5 mm van slechts 0,62 gram) dat in het weefsel van de rat blijft hangen. Dat werkt heel goed. Ook omdat professionele rattenjagers in vrijwel 100% van de gevallen raakschieten. De correcte manier van aanschieten is van voren, door de kop, de borst en dan blijft de kogel hangen in de buik. Hiermee wordt alle energie van de kogel in het weefsel afgegeven en is de rat onmiddellijk dood.

Soms moet je lang wachten voor de rat zich naar je toekeert en zie je alleen de kop vanaf de zijkant. In een maiskuil of voergang op een veehouderij kun je dan niet schieten, omdat de kogel door de kop heen schiet en in het voer terecht komt. Je wenst dan dat je geen loden kogels in je luchtbuks hebt.

Onderzoekje naar loodvrije kogels

Henk Fennema en ik hebben al een tijdje nagedacht over het gebruiken van loodvrije munitie. Er is in Nederland nog niet zo veel aanbod op het gebied van loodvrije kogeltjes. Bekende merken als H&N en JSB hebben een loodvrije kogel die nog mondjesmaat te krijgen is.

Henk heeft het initiatief genomen om uitgebreid met loodvrije kogels van JSB te gaan testen. Omdat loodvrije kogels lichter zijn dan loden kogels heeft hij besloten om te testen met een 5,5 mm kogeltje. Berekening laten zien dat je ongeveer 30 joule nodig hebt om dit kogeltje in de buurt van geluidssnelheid te laten vliegen. Dat is de ideale snelheid, omdat ratten deze niet horen aankomen en ze niet kunnen horen waar het schot vandaan komt.

Omdat Henk Fennema (als secretaris) dagelijks op de schietbaan van SV Baarn te vinden is, heeft hij alle gelegenheid gehad om nauwkeurig te testen. Henk zegt er het volgende over: “De loodvrije kogel is iets minder nauwkeurig dan de loden kogel. Ik zal hem voor een wedstrijd niet gebruiken. Maar voor het afschieten van ratten schiet de kogel prima”. De maximale afwijking t.o.v. een loden kogel is op 25 m minder dan een millimeter. Dat is ruim binnen de gebruikelijke killzone van 1 cm.

Met de goede resultaten van Henk heb ik gisteren ook de overstap gemaakt. Ik moest daarvoor mijn FX-Wildcat ombouwen van 4,5 mm naar 5,5 mm. Dat is een middagje werk met een goede gebruiksaanwijzing en een daarvoor aangeschafte loop-kit.

---

Waar Henk heeft getest met de JSB Loodvrij heb ik getest met de iets zwaardere loodvrije kogel van H&N (Baracuda Green). Ook deze kogel presteert goed in de testen. Ook in de praktijk werkt de kogel uitstekend en blijft deze bij een goed aangeschoten rat ook in het weefsel hangen.

Toch ben ik niet tevreden. Als je deze op 280 m/s laat vliegen dan heeft deze een mondingsenergie van 33 joule. Op 20 m houd je dan nog 26 joule over en op 30 m nog 23,5 joule. Als je dezelfde berekening loslaat op de JSB loodvrij dan is de mondingsenergie 30 joule, op 20 m 23 joule en op 30 m 21 joule. In de Ratslagmethode wordt gestreefd naar het beperken van de risico’s. Omdat beide loodvrije kogels toch nog relatief zwaar zijn houden de kogels veel energie vast. Daarbij komt dat een loodvrije kogel minder vervormd en op harde oppervlakken gevaarlijk kan afketsen. De kans op een ricochet acht ik klein. Bij mijn testschoten op een stalen kogelvanger spat de pellet in kleine fragmenten uit elkaar. Deze zijn niet gevaarlijk.

Ik heb het liefst dat een kogel na 30 m niet meer gevaarlijk is voor mensen, huisdieren en inventaris. Dat kun je bereiken met nog lichtere kogels. Als je bijvoorbeeld rekent aan de H&N Field Target Trophy Green met een gewicht van 0,62 gram en een mondingssnelheid van 300 m/s dan heeft deze bij vertrek 28 joule. Op 20 m heb je dan nog 18 joule over en op 30 m nog zo’n 15 joule. Dat is al een stuk veiliger. Dit is de lichtste kogel op dit moment op de markt.

Ik heb deze besteld en ga ‘m ook testen. In ieder geval zijn wij nog niet overtuigd. Wij gaan verder kijken hoe het gebruik van loodvrije kogels in de praktijk uitpakt.