Afgelopen week kreeg ik de kans om voor het eerst als leerling mee op pad te gaan met de ervaren rattenschutter Jos Kruis. Na maanden van voorbereidingen, waaronder het opstarten van mijn bedrijfsvoering, het verkrijgen van ontheffingen en verloven, en het volgen van de cursus “Vakbekwaamheid & Schietvaardigheid voor Rattenschutters”, was het eindelijk tijd om het geleerde in de praktijk te brengen. De spanning en nieuwsgierigheid waren voelbaar, want dit zou mijn eerste echte ervaring zijn in het veld.
De opdracht was helder: een kennismaking en observatie bij een nieuwe klant in Amsterdam die melding had gemaakt van rattenoverlast. Al snel bleek dat deze kennismaking van korte duur zou zijn, want het horecabedrijf was volop in operatie en de aanwezigheid van ratten was al door meerdere medewerkers én klanten opgemerkt. Met deze informatie in gedachten, was het duidelijk dat er snel gehandeld moest worden.
We begonnen direct met de thermische observatie. Ondanks de duidelijke signalen van de klant, bleef het terrein opmerkelijk stil. Na 45 minuten hadden we nog geen enkele rat gezien, noch op het perceel, noch daarbuiten. Het begon erop te lijken dat deze avond misschien niet zou verlopen zoals gehoopt.
De laatste klanten op het terras maakten aanstalten om huiswaarts te keren, wat ons wat meer ruimte en rust gaf om verder te gaan met onze zoektocht. Terwijl we rekening hielden met de vuurlijn, besloten we enkele lokplekken te creëren met lokale lekkernijen, in de hoop dat dit de ratten zou lokken. En met succes: een sluwe en ervaren rat liet zich al snel zien tussen de pellets.
Als 50-jarige leerling was het nu aan mij om in actie te komen. De opdracht om mijn luchtbuks in stelling te brengen was op zich routine, iets wat ik al vaker had geoefend. Maar in het donker, met het laden van het magazijn, het opstarten van de ATN, en de overweging om al dan niet een IR-lamp te plaatsen, werd het toch een heel andere uitdaging. Geduld was nu essentieel.
Gelukkig had de rat geen haast en wachtte geduldig, wat me de tijd gaf om de JSB loodvrije pellet nauwkeurig te plaatsen. En met succes: mijn eerste rat was een feit. Het voelde als een bijzonder moment, eentje dat ik niet snel zal vergeten.
Dit is de “Herman” van Eric…
Na deze vangst hebben we geen andere ratten meer gezien, wat ons deed vermoeden dat deze enkele rat wellicht verantwoordelijk was voor de gehele overlast. De klant was tevreden, en ik kon met een voldaan gevoel huiswaarts keren. Wat een ervaring!
Dankjewel, Jos, voor deze onvergetelijke eerste kennismaking met het werk van een rattenschutter in de horeca. Op naar nog veel meer geslaagde opdrachten!
Afgelopen maandag was ik te gast bij de vereniging WBE Ade om in hun Algemene Ledenvergadering (ALV) iets te vertellen over de Ratslagmethode. Ik was ruim op tijd aanwezig en kon voorafgaand aan de vergadering de beamer en laptop voor mijn presentatie vast klaarzetten.
Opening sheet van presentatie met kaart van het grondgebied van WBE Ade
De Wildbeheereenheid Ade is één van de 15 WBE’s in de provincie Zuid-Holland. Omdat WBE’s zich ook bezig houden met afschot van ratten waren zij benieuwd naar de aanpak van professionele plaagdierbeheersers. Ik werd daarom uitgenodigd voor een spreekbeurt door een van de jagers, betrokken bij afschot van ratten in het WBE-gebied.
In hun jaarverslag van 2022 zag ik dat in het WBR-gebied van Ade 133 bruine ratten zijn afgeschoten door jagers. Ik heb daarom in mijn presentatie de nadruk gelegd op het verschil tussen de aanpak van jagers en die van plaagdierbeheersers.
ALV
Het was interessant om een vergadering van jagers mee te maken. De WBE Ade is een actieve vereniging en de opkomst op de ALV was meer dan de helft van de leden. Er zijn maar weinig verenigingen die dat tegenwoordig nog voor elkaar krijgen.
Opvallend was de gemiddelde leeftijd van de bestuurders en de leden. Je zou haast denken dat het jagen een uitstervend beroep is. Bij navraag blijkt dat er wel degelijk jongeren toetreden en dat ook jaarlijks nog veel jagers worden opgeleid.
Na de ALV was ik aan de beurt voor een presentatie. De nadruk in mijn presentatie lag op het onderscheid tussen jagers en professionele rattenjagers. Het adagium is dat een jager geen ongediertebestrijder is en een professionele rattenjager geen jager. Verder heb ik uitleg gegeven over hoe de ratslagmethode is ontstaan en binnen de beroepsgroep van plaagdierbeheer wordt toegepast.
Jagers in het veld
Jagers doen hun werk op akkerland, weilanden en in bossen. De nadruk ligt op faunabeheer (wilde dieren). Ook ratten zijn wilde dieren en als er schade of overlast ontstaat worden jagers ingezet om de ratten te bestrijden. Soms worden op verzoek van een boer ook uit de hand gelopen populaties rondom boerderijen aangepakt.
Jagers werken traditioneel met vuurwapens, maar voor het bestrijden van ratten mogen tegenwoordig ook luchtdrukwapens worden gebruikt. Zij kunnen daarvoor via de FBE een ontheffing krijgen. Daarin is ook geregeld dat er met nachtzichtapparatuur, geluidsdempers en na zonsondergang kan worden gewerkt. Jagers gebruiken over het algemeen zware persluchtwapens waarbij ratten over een relatief grote afstand met veel energie worden gedood. Er wordt (midden) op het lijf gemikt en een treffer is dodelijk omdat het kleine dier min of meer explodeert. Dat de loden kogel daarna met veel energie doorvliegt is niet problematisch omdat deze wel ergens in de grond terecht komt.
Rattenbeheersing in gebouwen en in de stad
Reguliere ongediertebestrijders worden tegenwoordig plaagdierbeheersers genoemd om te benadrukken dat het gaat om het voorkomen van plagen. Zeker bij rattenpopulaties is het zaak om overlast voor te zijn. Als je moet bestrijden, ben je eigenlijk te laat. Bestrijden is het laatste redmiddel om grip op een populatie te houden. Plaagdierbeheer werkt methodisch volgens het wettelijk voorgeschreven “Integrated Pest Management” (IPM). Zij moeten IPM-gecertificeerd zijn om gifstoffen te kunnen gebruiken.
Plaagdierbeheer gaat niet alleen over ratten en muizen. Het gaat ook over wespen, vliegen, rupsen, kakkerlakken, bed wantsen, vlooien, etc.. En, het gaat om overlast bij bedrijven en particulieren in stedelijk gebied. Nu het gebruik van rattengif aan banden is gelegd, ontwikkelen ongediertebestrijders andere methoden om ontspoorde rattenpopulaties te bestrijden. Een daarvan is afschot volgens de ratslagmethode.
Ratslagmethode
Uitgangspunt bij de ratslagmethode is dat deze kan worden gebruikt in kleine en kwetsbare ruimten. Denk aan restaurants, woningen, stallen, magazijnen, fabrieken, etc…. In zo’n omgeving moet de dodelijkheid van de treffer worden gecombineerd met het voorkomen van schade aan inventaris, installaties en meubilair. Dit wordt bereikt door:
minimale mondingsenergie (max 30 joule)
een lichtgewicht en loodvrij kogeltje (minder dan 1 gram)
extreem hoge snelheid (1100 km/u) van het projectiel
grote precisie bij het treffen van vitale organen (hart en longen)
het schieten op relatief korte afstanden (6 – 25 meter)
het voorkomen van doorschot (het kogeltje blijft in de rat)
Een professionele rattenjager mikt op de borst van het kleine dier. De Killzone is dan ongeveer 1,5 cm. Dit betekent dat de schutter met 100% zekerheid binnen deze 1,5 cm moet treffen. Door de hoge snelheid ontstaat een schokgolf in de borst van de rat die aderen en zenuwen verwoest. Omdat het kogeltjes licht is blijft deze in het weefsel steken. Als er alsnog sprake is van doorschot, dan is de rest energie nihil. De kans op schade van een doorvliegend kogeltje is verwaarloosbaar. Zelfs als er volledig wordt misgeschoten is de kans op schade klein, omdat er sowieso met weinig energie wordt geschoten. Het lichte kogeltjes verliest in het traject snel z’n energie.
Ontheffingen in Zuid-Holland
Vooralsnog worden ontheffingen uitsluitend verleend aan jachtaktehouders. Daarmee wordt voorbij gegaan aan de wettelijke noodzaak om rattenoverlast te voorkomen in plaats van meteen te bestrijden. Er worden in Zuid-Holland geen ontheffingen verleend aan professionele rattenjagers.
Dat betekent dat plaagdierbeheersers de ratslagmethode op dit moment niet legaal bij bedrijven en particulieren in steden kunnen inzetten. Dit, terwijl de overlast van ratten toeneemt, omdat particulieren geen rattengif meer mogen gebruiken en plaagbeheersers nog maar beperkt gif kunnen inzetten. Daarmee is de weg vrij voor ongekwalificeerde “cowboys” om te voorzien in de groeiende behoefte aan de afschot van ratten. Zowel de jagers als de professionele rattenbestrijders moeten met lede ogen aanzien dat “potentiële brokkenmakers” in deze markt duiken en zwart hun diensten aanbieden.
Het betekent ook dat het illegale gebruik van rattengif (vaak ingekocht in het buitenland) in Zuid-Holland juist wordt gestimuleerd. Het ondeskundig gebruik van gifstoffen is schadelijk en minstens zo kwalijk als het ongekwalificeerd afschieten van ratten.
RIVM heeft al een aantal jaren een rattenmonitor waar professionele plaagdierbeheersers waarnemingen van ratten kunnen melden. Ook wij als rattenjagers kunnen daar onze waarnemingen in registreren.
Het aanmaken van een account is eenvoudig. Ook als je geen registratienummer hebt. Kies op het inlogscherm de optie ‘Maak een account aan’. Vul de gevraagde gegevens in om de registratie te kunnen voltooien. Plaagdierbeheersers zonder licentie kunnen de code 9999999999 (10×9) gebruiken met een zelfgekozen einddatum in de toekomst. Als de aanmelding wordt geweigerd, probeer dan een andere einddatum. Per e-mailadres is één registratie mogelijk.
Waarom zouden we meedoen?
Rattenjagers met een ontheffing moeten sowieso al registreren bij de provincie waarvan ze een ontheffing hebben. Jammer genoeg geven niet alle provincies ontheffingen aan de professionele rattenjagers die daar werken. Dat is jammer, want daarmee is er ook geen mogelijkheid om de afschot in het Faunaregistratiesysteem (FRS) te registreren.
Rat in de rattenmonitor
Uiteraard houden wij als professionele rattenjagers een administratie bij van onze resultaten. Dit is immers de basis voor de facturering. Het is voor ons dan ook een kleine moeite om de wetenschappers van RIVM te helpen door ook onze waarnemingen en afschot te registreren in de rattenmonitor.
Voor ons als collectief is het verstandig om te laten zien wat we doen en wat onze resultaten zijn. De rattenmonitor is dan een geschikte manier om onze aanpak bij de overheden onder de aandacht te brengen. Ik zou daarom ook alle professionals (ZZP’ers) in ons collectief willen vragen om hun waarnemingen en afschot te registreren. Laten we allemaal proberen om onze resultaten vanaf 1 januari 2024 te registreren.
Opmerking: De rattenmontor registreert alleen postcode-gebieden. Hierdoor is de registratie anoniem en niet terug te voeren op een klant.
Werkwijze
Het aanmelden (account aanmaken) is eenvoudig. Je krijgt netjes een email dat jouw account gereed is. Daarna kun je direct aan de slag om waarnemingen te melden.
Als wij aan het werk gaan dan krijgen we van de klant aanwijzingen waar ratten worden gezien. Wij zien vaak meer ratten en ook op meer plekken, omdat wij met onze warmtebeeldkijkers meer zien. Onze observaties zijn nauwkeurig en voor de rattenmonitor relevant.
Voor het registreren vul je de postcode, de datum en de rattensoort (bruin/zwart) in. De “Verwachte doorlooptijd” is voor ons minder passend. Wij komen als de klant zich meldt met overlast. Vaak kunnen wij met één bezoek de populatie terugbrengen tot een aanvaardbare omvang en geven de klant advies over manieren om rattenoverlast te voorkomen. Afhankelijk van de maatregelen die de klant (of zijn plaagdierbeheerser) neemt, meldt de klant zich opnieuw als de overlast weer toeneemt. Wij hebben vaak een permanente relatie met de klant en komen periodiek terug. Ik vul daarom “Permanent” in.
Voor de “Mogelijke oorzaak” kun je kiezen uit een lijst. Bij de “Genomen maatregelen” voeren wij natuurlijk “Afschot” in. In de “Extra toelichting” kun je de situatie schetsen en het aantal afgeschoten ratten noteren. Bijvoorbeeld: “Restaurant, keuken en terras. 4 stuks afgeschoten”
Henk en ik hebben samen met Erik Lammers presentaties en een workshop verzorgd op een team uitje van Team Korpscheftaken in Enschede. Het was een leuke en inspirerende dag waar we allemaal veel van hebben geleerd.
Elke politie-eenheid heeft een team korpscheftaken. Dat team verleent vergunningen die te maken hebben met vuurwapenbezit zoals schietsport of jacht, het mogen werken met explosieven of het mogen werken als particuliere beveiliger of rechercheur. Het team oefent ook toezicht uit op alle vergunninghouders. Buiten de genoemde vergunningen oefent team korpscheftaken ook toezicht uit op alle buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) zoals parkeercontroleurs, gemeentelijke handhavers en controleurs openbaar vervoer.
Het gaat dus om een belangrijke afdeling van de politie, die ook zorgt voor de draagverloven van rattenjagers. Een draagverlof is in principe niet nodig als je werkt op particulier (niet voor publiek toegankelijk) terrein. Toch zien we dat steeds meer professionele rattenjagers zo’n draagverlof aanvragen omdat provincies erom vragen bij het verlenen van een ontheffing.
Wet wapens en munitie
De dag stond in het teken van het informeren van de team-medewerkers over het beroep van de professionele Rattenjager. Onze collega Erik Lammers heeft een leuke presentatie gegeven over ratten. De nadruk van zijn verhaal lag op de rat en zijn imago. Hij heeft ratten vanuit verschillende positieve perspectieven belicht en dat leidde tot verrassende uitspraken en reacties.
Jos Kruis en Henk Fennema hebben vervolgens uit de doeken gedaan hoe de Ratslagmethode werkt en op welke manier wij aspirant rattenjagers opleiden. Daarbij is ook uitgebreid gesproken over de manier waarop onze werkwijze is/wordt gelegaliseerd. Zij zijn het met ons eens dat een draagverlof voor rattenjagers niet nodig is zolang zij op particulier terrein werken.
Er is ook gesproken over de manier waarop Provincies de Wet Natuurbescherming interpreteren om rattenjagers ontheffingen te kunnen verlenen. Het uitgangspunt van de provincies om een luchtdrukwapen gelijk te stellen aan een vuurwapen is strijdig met de Wet Wapens en Munitie. Hierdoor worden ongediertebestrijders (tegen wil en dank) in het wettelijke stramien van de jager gedrukt. Daarbij komt dat iedere provincie het net weer even anders doet. Rattenjagers worden geconfronteerd met onwerkbare procedures die een legale uitvoering van hun werk belemmeren.
Na deze presentatie hebben we op een schietbaan op het terrein van de Brandweer gedemonstreerd hoe de schietvaardigheidstoets wordt afgenomen. Daarbij hebben vier vrijwilligers na een stoomcursus van Henk aangetoond dat ook zij een Euro-muntstuk met grote zekerheid kunnen raken. Alle aanwezigen waren verbaasd over het resultaat van hun collega’s.
We hebben de beste schutter van het team beloond met een exemplaar van het “Handboek voor de Rattenjager.” Tot onze verrassing rouleerden al een paar exemplaren van ons Handboek die zij hadden besteld in de Online Boekhandel.
Op deze manier wordt goed zichtbaar waar onze rattenjagers hun werkgebied hebben en kunnen klanten direct contact opnemen met de rattenjager bij hen in de buurt.
Rattenjagers komen voor hun gereedschap terecht bij de wapenhandel. Veel mensen voelen zich niet zo thuis bij wapenhandelaren. Zeker als het om winkels gaat waar vuurwapens worden gekocht. Dergelijke winkels zijn gesloten bolwerken, waar je meestal alleen op afspraak kunt winkelen. Deze zijn daarom niet heel gezellig om lekker te shoppen.
Gelukkig zijn er voor rattenjagers ook wapenwinkels, die zich beperken tot luchtdrukwapens. Vaak in combinatie met andere artikelen als handbogen, outdoor-spullen, verrekijkers en dergelijke. Een mooi voorbeeld daarvan is Dicks Dumpstore in de binnenstad van Leeuwarden. Een leuke en gemoedelijke shop (meer voor mannen… en zonen). Ik kom er met veel plezier en er is altijd wel wat nieuws voor mijn vakgebied.
Vincent Diepeveen van Dicks Dumpstore vertelde mij dat er veel mensen bij hem langskomen met vragen over rattenjagen. Zij willen weten wat je daarvoor nodig hebt, of je een vergunning moet hebben, hoe je het kunt leren en hoe je het beste kunt beginnen. Vincent verwijst mensen vaak naar erfschutter.nl en de laatste tijd naar Ratslag.nl en RATTENJAGERS.NL. Tegenwoordig heeft Vincent ook het “Handboek voor de Rattenjager” op de toonbank liggen en veel mensen die zich oriënteren op het afschieten van ratten kopen dat boek.
Dicks Dumpstore heeft op YouTube een kanaal waarop zij videopresentaties geven over de producten die in de winkel te vinden zijn. Dit kanaal heeft bijna 10.000 volgers, die regelmatig terugkomen. Het leuke is nu dat Vincent mij vorige week heeft geïnterviewd over mijn beroep als rattenjager. Dit interview wil ik graag met jullie delen.
Interview met Vincent Diepeveen van Dicks Dumpstore in Leeuwarden
Vandaag op 1 juli 2021 gaat de website RATTENJAGERS.NL officieel van start. Het idee voor RATTENJAGERS.NL is ontstaan tijdens de try-out van de cursus “Schietvaardigheid voor Rattenjagers” in mei 2021 op de schietbaan van SV Baarn.
Zes geselecteerde cursisten en de instructeurs (Jos Kruis en Henk Fennema) waren allen al op een of andere manier betrokken bij het rattenjagen en daarmee was veel kennis over het onderwerp bijeengebracht. Wij hebben drie gezellige en leerzame zaterdagen doorgebracht op de schietbaan in de bossen nabij paleis Soestdijk. We hebben de cursus samen gemaakt en uiteindelijk hebben we elkaar gekwalificeerd door een toets voor schietvaardigheid af te leggen.
Hier is ook het idee ontstaan om als collectief van gekwalificeerde rattenjagers te gaan samenwerken. Dit doen ze op RATTENJAGERS.NL. Daarop delen ze kennis en ervaring en presenteren zij zich als professionele rattenjagers in Nederland. Verder is afgesproken dat er een voor iedereen toegankelijk Handboek moet komen, zodat de kennis en ervaring uit de cursus ook wordt geborgd. Jos Kruis van RATSLAG Rattenbestrijding is hiermee bezig.
Henk Fennema rijkt de eerste 8 diploma’s uit
De cursisten van de komende cursussen (als zij geslaagd zijn) worden ook uitgenodigd om aan te sluiten. Daarmee worden zij als RATTENJAGERS.NL zichtbaar als nieuwe en groeiende beroepsgroep en kunnen ze hun potentiële klanten beter informeren en bedienen.
Voor de goede orde… RATTENJAGER.NL is geen vereniging of rechtspersoon. Deze website heeft de functie van een folder, waarin gekwalificeerde rattenjagers zichzelf presenteren. De website wordt ter beschikking gesteld door RATSLAG Rattenbestrijding, Training & Advies.
