Praktijk: Rattenjager voelt zich thuis in IPM

Het professionele rattenjagen wordt steeds meer een onderdeel van de reguliere plaagdierbeheersing. Dat komt omdat in 2023 het gebruik van rattengif voor particulieren is verboden en professionele ongediertebestrijders nu ook binnen gebouwen met Integrated Pest Management (IPM) moeten werken. Integrated Pest Management (IPM) is een methode waar de nadruk ligt op het voorkomen van overlast, in plaats van op bestrijden. IPM heet ook wel geïntegreerde plaagdierbeheersing.

Plaagdierbestrijders werken al sinds 2017 volgens de IPM-methode om muizen, ratten en andere knaagdieren buiten te bestrijden. Vanaf 1 januari 2023 is deze methode ook verplicht bij de bestrijding van knaagdieren in gebouwen. Hoewel rattengif (voor professionals) als laatste redmiddel beschikbaar blijft, blijkt dat binnen gebouwen het gebruik afneemt. Dit komt omdat het inzetten van gifstoffen nu aan veel strenge voorwaarden is verbonden. Daarmee wordt eerder voor afschot gekozen. De rattenjager krijgt daarmee een plek in IPM.

Waar staat IPM voor?

Geïntegreerde plaagdierbeheersing (IPM) hanteert de volgende uitgangspunten:

• Er wordt uitgegaan van preventie door monitoring en habitat-management.
  Zorg dat je weet of er ratten zijn en waar deze zitten (Monitoren) en doe je best om het terrein of gebouw voor ratten zo onaantrekkelijke mogelijk te maken (Habitat-managegent).
• Als bestrijden nodig is worden altijd eerst niet-toxische of biologische middelen ingezet. Als sprake is van overlast en/of als preventieve maatregelen niet (voldoende) werken dan is bestrijding nodig. Dat kan met mechanische middelen. Denk aan rattenklemmen en inloopvallen. Ook de nachtelijke bestrijding met een luchtbuks valt onder mechanische bestrijding.
• Eventuele inzet van chemische middelen is beperkt, doelgericht en tijdelijk. Het gebruik van rodenticide (rattengif) is strikt voorbehouden aan professionele ongediertebestrijders die daarvoor IPM-gecertificeerd zijn. Zij moeten zich daarbij houden aan strakke richtlijnen.
• Er is aandacht voor de hele omgeving, dus ook voor naastgelegen gebouwen en percelen. Zeker als gebruik wordt gemaakt van rodenticide is het belangrijk dat de volledige populatie wordt aangepakt. Dit om resistentie te voorkomen bij ratten die de bestrijding met gif overleven.

IPM en de Rattenjager

Professionele rattenjagers uit ons collectief werken meestal direct voor een opdrachtgever met een rattenprobleem. Als de klant belt is er meestal al een uit de hand gelopen populatie waar ingrijpen nodig is.

Rattenjagers gebruiken loodvrije kogeltjes en geen rattengif . Zij werken duurzaam en als bestrijden nodig is, doen ze dat verantwoord en diervriendelijk. Afschot is selectiever en humaner dan klemmen en maakt rattengif overbodig. Professionele rattenjagers hoeven niet IPM-gecertificeerd te zijn omdat zij niet met gifstoffen werken.

Toch hanteren wij ook de principes van IPM omdat deze voor de hand liggen. Als je rattenplagen kunt voorkomen hoef je immers niet te bestrijden. Klanten zijn het meest geholpen met een duurzame en blijvende beheersing van rattenpopulaties.

Het rattenjagen is een curatieve maatregel en deze wordt ingezet als al sprake is van overlast. De effectiviteit van het afschieten neemt evenredig toe met de omvang van een populatie. Een hele avond jagen op één of enkele ratten is niet erg efficient. Maar bij grote populaties is de rattenjager buitengewoon effectief, omdat in korte tijd een populatie wordt gereduceerd tot een aanvaardbare (natuurlijke) omvang. Het resultaat is meetbaar, omdat de gedode dieren worden verzameld en getoond aan de opdrachtgever.

Als een rattenplaag is bezworen dan komt de dialoog op gang over het voorkomen van overlast. De rattenjager heeft tijdens zijn nachtelijke activiteiten de omgeving, het hele terrein en alle gebouwen gescand op de aanwezigheid van ratten. Monitoring met nachtcamera’s en warmtebeeldkijkers geeft een goed beeld van de situatie en levert aanwijzingen voor preventieve maatregelen. Deze worden vermeld in het evaluatieverslag dat met de opdrachtgever wordt gedeeld. Deze kan op basis hiervan besluiten om zelf preventieve maatregelen te nemen. Hij kan ook een bedrijf voor plaagdierbeheer vragen om daarbij te helpen.

Hoewel sommige professionele rattenjagers ook diensten leveren op het gebied van wering en preventieve maatregelen, is in de meeste gevallen de opdracht afgerond met de oplevering van de evaluatie. Een rattenjager werkt dus projectmatig en aan zijn inzet komt een eind.

Relatie met de ongediertebestrijder

Dit in tegenstelling tot bedrijven voor plaagdierbeheer. Deze gaan langdurige contracten aan waarin de hele cyclus van IPM voortdurend wordt herhaald. Dat begint met een risico-inventarisatie, het vaststellen van drempelwaarden en het maken van een plan van aanpak. Vaak voor meerdere plaagdiersoorten (ratten, muizen, insecten, ect…). Vervolgens wordt met monitoring, preventieve maatregelen en eventueel bestrijding uitvoering gegeven aan het plan. De cyclus wordt afgerond met een evaluatie en daarna begint het weer opnieuw.

Als een populatie ondanks de preventieve maatregelen en de mechanische bestrijding met klemmen toch uit de hand loopt is het afschieten door een rattenjager een optie. De rattenjager wordt dan ingehuurd door de plaagdierbeheerder, zodat deze niet hoeft over te gaan tot het inzetten van chemische bestrijding. Ook hier is sprake van een projectmatige inzet van de rattenjager.

Grotere bedrijven voor plaagdierbeheer kunnen ook rattenjagers in dienst hebben. Dit zijn dan de “vliegende keepers” in het bedrijf, die daar waar nodig kunnen worden ingezet om te voorkomen dat de grip op een populatie verloren gaat.

Solist in een geïntegreerde aanpak

Een rattenjager werkt dus ook regelmatig binnen de context van het geïntegreerd plaagdierbeheer (IPM) en moet daar kennis van hebben. Hij werkt alleen en in stilte. Hij wil niet opgemerkt worden door ratten, toevallige toeschouwers of buren en hij wil huis/staldieren en eventueel aanwezig personeel niet laten schrikken.

De aard van het werk maakt dat een rattenjager autonoom (meestal ZZPér) is, zich thuis voelt in de nacht en zich goed kan oriënteren in donker. Kerncompetenties zijn observatievermogen, geduld en zelfredzaamheid. Verder de vaardigheid om bevindingen, resultaten en aanbevelingen in IPM-stijl te communiceren met zijn opdrachtgever. Dit kan een klant zijn, maar ook een plaagdierbeheerder die de rattenjager inhuurd.